Rada Powiatu Wschowskiego przyjęła sprawozdania z działalności Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie oraz trzech domów dziecka za 2024 rok. W dokumentach podano dane oraz charakterystykę jednostek oraz wskazano potrzeby i działania, jakie należy podjąć w celu poprawy jakości ich funkcjonowania. Wśród największych wyzwań wymienione zostały braki w rodzinach zastępczych, nadmierne stany ilościowe wychowanków w domach dziecka oraz zbyt niskie wynagrodzenia wychowawców. Z analiz i obserwacji wynika, że do systemu opieki trafiają coraz młodsze dzieci z coraz cięższymi traumami.
W powiecie wschowskim funkcjonują 42 rodziny zastępcze, w których przebywa 56 dzieci. Najwięcej – 24 rodziny – to rodziny spokrewnione, opiekujące się 31 dziećmi. 16 rodzin niezawodowych ma pod opieką 21 dzieci. W roku 2024 funkcjonowała jedna rodzina zawodowa oraz jedna rodzina specjalistyczna - obie z dwójką podopiecznych. Aktualnie na terenie powiatu wschowskiego są trzy rodziny zawodowe – w tym jedna z 5 dzieci, jedna z 3 dzieci oraz jedna rodzina zawodowa specjalistyczna z 2 dzieci.
W 2024 roku ustanowiono 6 nowych rodzin zastępczych, w których umieszczono tylko 7 dzieci. W tym samym czasie rozwiązano 12 rodzin. Sześcioro pełnoletnich wychowanków usamodzielniło się, czworo dzieci wróciło do rodzin biologicznych, a dwoje trafiło do instytucjonalnej pieczy zastępczej.
Z podsumowaniu sprawozdania PCPR wynika, że pomimo aktywnie prowadzonych kampanii promujących rodzicielstwo zastępcze zainteresowanie pełnieniem tej funkcji jest znikome. Brak rodzin zastępczych skutkuje jednocześnie brakiem wolnych miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Wymusza to sytuację konieczności umieszczania wychowanków ponad limit miejsc oraz dzieci poniżej 10 roku życia. Należy przy tym zaznaczyć, że placówki mogą przyjmować dzieci ponad stan wyłącznie w trybie interwencyjnym – gdy dziecko wymaga natychmiastowego zabezpieczenia.
Odrębnym problemem jest to, że duża ilość rodzin zastępczych nie daje rady i ulega rozwiązaniu, a ich wychowankowie trafiają do innych placówek.
W powiecie wschowskim działają trzy Domy Dziecka – we Wschowie przy ul. Reymonta oraz dwa w Sławie: przy ul. Odrodzonego Wojska Polskiego i przy ul. Słonecznej. Każda placówka ma 14 miejsc, ale rzeczywistość często wymusza przyjmowanie dzieci ponad ten limit.
Dom Dziecka we Wschowie zakończył rok z 14 wychowankami w wieku od 12 do 21 lat. W ciągu 2024 roku pięcioro dzieci opuściło placówkę – dwoje usamodzielnionych wróciło do domów rodzinnych, troje na podstawie postanowień sądu. Budżet domu wyniósł 1,27 mln zł.
Dom przy ul. Odrodzonego Wojska Polskiego w Sławie rozpoczął rok z 17 wychowankami, a zakończył z 14 w wieku od 3 do 21 lat. Budżet wyniósł 1,3 mln zł.
Dom przy ul. Słonecznej w Sławie opiekował się na koniec roku 17 dziećmi w wieku od 6 do 19 lat. W placówce przebywa 16 dzieci z Powiatu Wschowskiego i jeden wychowanek z Powiatu Głogowskiego.
Sprawozdanie Domu Dziecka przy ul. Odrodzonego Wojska Polskiego nie pozostawia złudzeń co do sytuacji, z jakiej dzieci trafiają do pieczy. Autorka dokumentu opisuje to wprost. Wychowankowie to dzieci, których los nie oszczędził. Trafili do placówki po wieloletniej pracy kuratorów i pracowników socjalnych z rodziną, gdy rodzice nie chcieli zmienić swojego zachowania.
Wiele dzieci nigdy nie rozwijało podstawowych umiejętności, bo nikt się tym nie zajmował. Nie ćwiczyły szlaczków, nie rysowały. Kiedy trafiają do przedszkola i szkoły, są kierowane do poradni na badania. Starają się bardzo, ale nie potrafią malować ani wypełniać testów. Dostają orzeczenia i trafiają do szkół specjalnych.
Sprawozdanie opisuje także starsze dzieci, które przez lata musiały dorosnąć przed czasem. Dzieci chodzące po sąsiadach pożyczać jedzenie, karmiące młodsze rodzeństwo, przywodzące pijanych rodziców z ulicy. Dzieci nieleczone, przechodzące choroby w domu, bo leki kosztują, a do lekarza trzeba zadzwonić i umówić się.
W wyniku tych zaniedbań rozwija się astma, próchnica, problemy hormonalne. Rozwój psychiczny i fizyczny jest zaburzony. Dzieci stające się nastolatkami przez lata obserwowały negatywne zachowania rodziców, wprawdzie nauczyły się dostosowywać do prawidłowych norm, jednak ich rozwój społeczny i edukacyjny kuleje. Zaczynają sprawiać problemy.
Sprawozdanie wskazuje, że obawy dzieci bardzo szybko rozwiewa kadra – doświadczeni ludzie współpracujący ze sobą, dający poczucie stabilności i powtarzalności. Wychowankowie aklimatyzują się szybko. Poczucie bezpieczeństwa, zaspokojenie podstawowych potrzeb, umożliwienie rozwoju i edukacji powoduje pozytywne odczucia.
Ale trauma pozostaje. Wspomnienia, dylematy to codzienność w placówce. Do tego dochodzi szkoła, okres młodzieńczego buntu, przeżywanie kolejnych sytuacji zawiedzenia się na rodzicach. To wszystko dotyczy wychowawców, którzy są z dziećmi przez całą dobę, w zdrowiu i czasie choroby.
Kadra domów dziecka to nie tylko opiekunowie. To także osoby podejmujące wszystkie ważne decyzje za rodziców, którzy nie wykazują zainteresowania swoimi dziećmi. Rodzice mają ograniczone prawa rodzicielskie, ale formalnie nadal nimi są. Dlatego przy każdej poważnej sprawie sąd musi wskazać osobę uprawnioną do podjęcia decyzji – zazwyczaj jest to dyrektor placówki.
Sprawozdania Domów Dziecka wskazują na trudną sytuację kadrową ich personelu. Trudne warunki pracy powodują brak stabilności zatrudnienia oraz dużą fluktuację kadr. Znaczącym problemem jest tutaj również mało atrakcyjny poziom wynagrodzenia. Wskazywany jest brak dodatków trudnościowych, pomimo że pracownicy pracują z dziećmi niepełnosprawnymi w stopniu umiarkowanym.
Placówki realizują wiele wyjazdów związanych z leczeniem medycznym dzieci. Dom Dziecka we Wschowie odbył w ciągu 2024 roku około 60 wizyt w poradniach specjalistycznych oraz teleporad. Dzieci leczone są w poradniach dermatologicznych, psychiatrycznych, okulistycznych, alergologicznych i ortopedycznych w Poznaniu, Głogowie, Kościanie, Zaborze, Lesznie i Gostyniu.
Opiekę stomatologiczną w Domu we Wschowie zapewnia dr Herman, która nieodpłatnie dokonuje przeglądów i leczenia. Nowe dzieci przychodzą z dramatycznym stanem uzębienia – niektóre nigdy wcześniej nie były u stomatologa. Jedno dziecko ma założony aparat ortodontyczny.
Dom przy ul. OWP w Sławie opisuje skalę problemu jeszcze ostrzej. W sprawozdaniu czytamy, że dzieci trafiają z tragicznym stanem uzębienia, czasami wręcz nie mają czym gryźć. Są stany zapalne, próchnica. Placówka korzysta z przychodni w Sławie przy ul. Ogrodowej i Kadent we Wschowie. Dwoje wychowanków nosi aparaty ortodontyczne.
Ta sama placówka wskazuje szeroki zakres potrzeb medycznych. Dzieci wymagają leczenia neurologicznego, psychiatrycznego, kardiologicznego, pulmonologicznego, chirurgicznego. Korzystają z poradni w Nowej Soli, Głogowie, Zielonej Górze i Wojnowie. Zdarzają się hospitalizacje.
I tu pojawia się kluczowy problem. W sprawozdaniu Domu Dziecka we Wschowie czytamy, że dużym problemem w codziennym funkcjonowaniu jest wiek oraz wysoki poziom wyeksploatowania używanego pojazdu..
Domy dziecka w Sławie mają różne sytuacje. Dom przy ul. OWP dysponuje kierowcą na pełen etat, co ułatwia realizację licznych wyjazdów do lekarzy specjalistów. Dom przy ul. Słonecznej otrzymał w 2025 roku nieodpłatnie od Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego samochód 5-osobowy marki Opel. Starostwo utworzyło dla tej placówki stanowisko kierowcy-konserwatora na pół etatu. Bardzo wskazany dla placówki byłby kolejny pojazd umożliwiający jednorazowy przewóz dla 9 osób.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie systematycznie wspiera rodziny zastępcze. W maju zorganizowano Piknik z okazji Dnia Rodzicielstwa Zastępczego. Dla rodzin zastępczych była to okazja do spotkań i wymiany doświadczeń, a dla dzieci możliwość skorzystania z atrakcji, animacji i zabaw. W grudniu każde dziecko i pełnoletni wychowankowie przebywający w pieczy zastępczej otrzymali paczkę świąteczną.
PCPR kontynuuje spotkania grupy wsparcia dla rodziców zastępczych w swojej siedzibie. Odbywają się raz w miesiącu. Aktywny udział w grupach pomaga rozwiązywać problemy, daje szansę na kontakt z osobami mającymi podobne doświadczenia i trudności, ale także różne pomysły na rozwiązania. Opiekunowie wymieniają się spostrzeżeniami i kontaktami, udzielają sobie wzajemnie wskazówek, otrzymują informacje z zakresu pieczy zastępczej oraz porady psychologiczne.
Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo
W październiku 2024 roku w PCPR rozpoczęła się pierwsza edycja warsztatów „Szkoła dla rodziców i wychowawców". Przez 10 tygodni uczestnicy zdobywali wiedzę o współpracy z dziećmi i wymieniali się doświadczeniami. Warsztaty prowadzili psycholog i pedagog centrum. Zakończyły się w połowie grudnia.
Centrum systematycznie zamieszcza informacje o poszukiwaniu kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej na Facebooku, stronach internetowych oraz na specjalnie stworzonym profilu „Powiatowa kampania społeczna Rodzina Zastępcza - Bezpieczny Przystanek". Pracownicy PCPR promowali ideę rodzicielstwa zastępczego również podczas Dni Wschowy w czerwcu, biorąc udział w korowodzie.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie pozyskało w 2024 roku środki z Europejskiego Funduszu Społecznego Plus na realizację projektu „Aktywizacja mieszkańców Powiatu Wschowskiego". Wartość całego projektu wynosi 674 tys. zł, z czego dofinansowanie to 573 tys. zł. Projekt realizowany jest w partnerstwie z firmą EMAT HRC z Wolsztyna od stycznia 2024 do końca 2025 roku.
Projekt skierowany jest do osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym z terenu powiatu wschowskiego, w szczególności do usamodzielnionych wychowanków z pieczy zastępczej oraz wychowanków rozpoczynających proces usamodzielnienia, a także osób biernych zawodowo i bezrobotnych. W ramach projektu realizowane są różne formy wsparcia – warsztaty, spotkania, wyjazdy integracyjne i rekreacyjno-kulturalne, kursy zawodowe, poradnictwo i pośrednictwo pracy, staże zawodowe, prawo jazdy kategorii B.
Domy dziecka systematycznie pozyskują środki pozabudżetowe. Dom Dziecka we Wschowie zdobył w 2024 roku około 140 tys. zł ze źródeł pozabudżetowych. Z tych pieniędzy odnowiono elewację budynku, zamontowano zewnętrzny monitoring, postawiono w ogrodzie szklarnię. Doposażono dom w dwie pralki i zmywarkę.
Dom przy ul. OWP w Sławie pozyskał 59 tys. zł w darowiznach rzeczowych. Środki przeznaczono na wymianę mebli, zakup sprzętu i przyborów szkolnych oraz wyposażenia domu.
Dom przy ul. Słonecznej w Sławie otrzymał darowizny na łączną kwotę 35 tys. zł, systematycznie rozszerzając grupę sponsorów.
Wszystkie domy dziecka organizują wypoczynek dla dzieci, finansując go ze środków pozabudżetowych. W 2024 roku wychowankowie z Domu we Wschowie wzięli udział między innymi w wyjeździe na Igrzyska Olimpijskie do Paryża, obozach narciarskich w Harrachowie oraz tygodniowym wypoczynku w Trójmieście. Na wszystkie wyjazdy pozyskano środki pozabudżetowe. Opiekunowie pracują w ramach swoich godzin pracy, pozostałe godziny to wolontariat.
Sprawozdania pokazują duży wysiłek oraz liczne działania w powiecie na rzecz dzieci w pieczy zastępczej. Pikniki, grupy wsparcia, warsztaty, środki unijne, szkolenia. Jednocześnie wyraźnie sygnalizowane są problemy, głównie dotyczące braku rodzin zastępczych, wyższych wynagrodzeń dla kadry, nowszych pojazdów oraz wolnych miejsc w placówkach.
Te same wyzwania pojawiają się w sprawozdaniach z innych powiatów w Polsce. Struktura systemu i dostępne środki są niestety charakterystyczne dla całego kraju.
Komentarze 1