Dziedziczenie z ustawowy
Jak wspomniano, pierwszym sposobem dziedziczenia jest to określone w ustawie. Ustala ono krąg spadkobierców po zmarłym oraz kolejność dziedziczenia. Pierwszymi powołanymi osobami do spadku są małżonek oraz dzieci osoby zmarłej.
Warto wiedzieć, że także wiele lat po śmierci rodzica można przeprowadzić sprawę spadkową. Często decydujemy się na to z chwilą odejścia drugiego rodzica. Wówczas spadkobranie wcale nie jest bardziej skomplikowane. Część po pierwszym zmarłym rodzicu przypada bowiem w całości dzieciom – gdyż nie ma już drugiego małżonka.
Należy jednak pamiętać, że jeśli będziemy chcieli starać się o zachowek (w określonych sytuacjach) mamy na to tylko trzy lata od śmierci rodzica.
Dziedziczenie na mocy testamentu
Jeżeli nasz rodzica napisał testament, jego zapisy są wiążące dla dzieci czy pozostałych spadkobierców. Co ważne, osoba posiadająca testament musi doprowadzić do jego ujawnienia i otwarcia. Jak bowiem mówi bowiem art. 646 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego „osoba, u której znajduje się testament, jest obowiązana złożyć go w sądzie spadku, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy, chyba że złożyła go u notariusza. Kto bezzasadnie uchyla się od wykonania powyższego obowiązku, ponosi odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę. Ponadto sąd spadku może nałożyć na uchylającego się grzywnę”.
Nie należy więc zwlekać z załatwieniem tej sprawy. Otwarcie testamentu może być dokonane przez sąd lub u notariusza. W tej pierwszej sytuacji trzeba wybrać sąd właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.
Dana osoba składa wniosek, w którym wymienia spadkobierców ustawowych (jako uczestników postępowania). Oni mogą później zapoznać się z dokumentami. W niektórych sytuacjach mają prawo do wniesienia zarzutów. Wówczas mogą starać się o podważenie testamentu i zmianę sposobu dziedziczenia.
Więcej informacji w artykule Małgorzaty Zegarowicz-Sobuń
Określenie ważności testamentu dotyczącego spadku po rodzicach
Istnieją sytuacje, gdy mamy prawo sądzić, że przedstawiony w sądzie testament nie jest ważny. Zgodnie z art. art. 945 Kodeksu cywilnego „testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:
1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
3) pod wpływem groźby”.
Wniesienie tych zarzutów musi odbyć się do trzech lat (dla osoby mającej w tym interes, liczone od dnia, gdy dowiedziała się o przyczynie nieważności). Jeżeli dysponujemy odpowiednimi dowodami, mamy szansę na podważenie testamentu. W innym wypadku pozostaje jeszcze roszczenie o zachowek.
Zachowek po zmarłych rodzicach
Gdy dziecko zmarłego nie dostało należnego mu spadku, może starać się o otrzymanie zachowku. Roszczenie dotyczy osób uprawnionych: dzieci, małżonka, rodziców spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku na podstawie ustawy.
Warto pamiętać, że zachowek równa się połowie należnego udziału spadkowego (lub ewentualnie 2/3 jego wartości).
Bibliografia:
- https://www.spadek.info/porzadek_dziedziczenia_czyli_jak_dziedziczymy_po_ojcu,453,p.html
- https://www.odpowiedziprawne.pl/--prawo-spadkowe
