Większość społeczeństwa jest świadoma, że np. w Policji pracuje się krócej. Z kolei powszechnie uważa się, że profesorom na uczelniach nie spieszy się do emerytury. Jednak weźmy ten temat pod przysłowiową lupę. Przyjrzyjmy się dokładniej odprawom emerytalnym oraz zagadnieniu wyceny rezerw na odprawy emerytalne w dwóch wybranych branżach – służbie mundurowej i szkolnictwie wyższym. W tych sektorach zasady ustalania wysokości odprawy emerytalnej wynikają ze specjalnych ustaw – nie z kodeksu pracy. Z kolei podstawowe informacje o regułach wyceny rezerw emerytalnych znajdziesz np. tutaj.
25-latek dziś rozpoczyna pracę…
Rozważmy przykład 25-letniego mężczyzny, który swoi u progu życia zawodowego. Na ogół tak młody człowiek w ogóle jeszcze nie myśli o swojej przyszłej emeryturze. Jednak jego pracodawca nie tylko zna wiek emerytalny obowiązujący tego pracownika, ale także powinien umieć oszacować, ile z roku na rok będzie warta jego przyszła odprawa emerytalna. Dlaczego? Ponieważ każdy pracodawca jest zobowiązany do wypłaty odprawy emerytalnej. Z kolei patrząc okiem księgowej – zgodnie z wymogami standardów rachunkowości – przyszłe zobowiązania muszą być ujęte w dzisiejszych księgach.
Mundurówka
W służbach mundurowych wiek emerytalny nie jest jednolity. Zależy od tego, kiedy funkcjonariusz został po raz pierwszy powołany do służby. Młodsi stażem funkcjonariusze (przyjęci do służby po 31 grudnia 2012 r.) aby przejść na emeryturę muszą posiadać 25 lat stażu.
Zatem młody człowiek w wieku 25 lat rozpoczynający karierę w „Mundurówce” będzie uprawnionych do przejścia na emeryturę za kolejne 25 lat, czyli w wieku 50 lat. Wysokość odprawy emerytalnej ustala się jako 60% podstawy jej wymiaru. Podstawa jest wyliczana w bardzo specyficzny sposób, ale nie to jest najbardziej kluczowe w dalszych rozważaniach.
Uczelnia
Wiek emerytalny kadry naukowej jest taki sam jak w innych zawodach, czyli wynosi 65 lat w przypadku mężczyzn oraz 60 lat dla kobiet.
Z kolei odprawa emerytalna nauczyciela akademickiego stanowi 300% wynagrodzenia zasadniczego za ostatni pełny miesiąc pracy i wypłaca ją pracownikowi uczelnia stanowiąca jego podstawowe miejsce pracy.
Nasz przykładowy człowiek w wieku 25 lat rozpoczynający pracę w uczelni na cały etat będzie więc uprawniony do odprawy emerytalnej aż za 40 lat.
Wycena rezerw emerytalnych - czyja odprawa kosztuje dzisiaj więcej?
Odpowiedź na pytanie wydaje się prosta. Na przyszłe odprawy emerytalne trzeba zarezerwować więcej w tej branży, w której odprawy są wyższe. Niekoniecznie! Wystarczy odwiedzić strony internetowe biur aktuarialnych by znaleźć podstawowe informacje o konstrukcji rezerw na odprawy emerytalne. Co poza wysokością planowanej odprawy emerytalnej jeszcze się liczy?
Horyzont czasowy
Należy wziąć pod uwagę, że do hipotetycznej wypłaty odprawy emerytalnej pracownika zatrudnionego w jednej wyższej wymienionych branż pozostaje inna liczba lat. Szybciej do wypłaty odprawy emerytalnej będzie uprawniony funkcjonariusz. Zgodnie z informacjami, które można znaleźć np. na stronach komentowanych przez aktuariuszy, rezerwa jest większa, gdy okres do wypłaty, tym samym okres dyskontowania jest krótszy.
Czy to, ile czasu pozostało do wypłaty świadczenia jeszcze na coś wpływa? Specjalista biura aktuarialnego halley.pl wyjaśnia:
W aktuarialnej wycenie rezerw na świadczenia pracownicze jednym z bardzo wielu istotnych czynników są prawa nabycia. W dużym (!) uproszczeniu, które w bardziej subtelnych sytuacjach (np. ponownego zatrudnienia) może być nieprawdziwe: pracownik, który wiek emerytalny osiągnie po 25 latach od momentu rozpoczęcia pracy, w każdym kolejnym roku „wypracowuje” kolejną 1/25 część świadczenia.
Czyli rezerwa na mundurową odprawę emerytalną z roku na rok przyrasta szybciej.
Szanse doczekania do emerytury
Kolejne zagadnienie: prawdopodobieństwo przerwania w pracy przed osiągnięciem wieku emerytalnego jest różne w wyżej wymienionych branżach. Nawet statystyczny laik czuje, że ryzyko inwalidztwa w służbach mundurowych jest zdecydowanie większe niż np. nauczyciela pracującego z zaciszu uczelni. Zatem większe szanse doczekania do emerytury oraz do odprawy emerytalnej ma nauczyciel akademicki. Zaniedbując inne czynniki można powiedzieć, że im niższe ryzyko inwalidztwa, tym wyższa rezerwa emerytalna.
Konkluzja
Po krótkiej analizie okazuje się, że wysokość rezerwy na odprawy emerytalne nie zależy jedynie od wysokości świadczenia. Wycena rezerw jest skomplikowana, dynamiczna w czasie i wymaga uwzględnienia szeregu innych czynników. Rzetelną kalkulację może przeprowadzić tylko specjalista, czyli aktuariusz.
