Co powinno zaniepokoić pracodawcę?
Co może świadczyć o tym, że pracownik nie jest uczciwy ze swoim pracodawcą? Na celowniku są osoby, którym już w przeszłości zdarzało się nadużyć zaufania - zostały przyłapane na wykorzystywaniu zwolnienia do celów urlopowych albo zmuszone były do zwrócenia zasiłku chorobowego, który okazał się bezzasadny ze względu na nieprawidłowe korzystania ze zwolnienia. Czujność powinny wzmóc również częste, krótkotrwałe zwolnienia, które wystawiane są przez różnych lekarzy. Może się oczywiście okazać, że pracownik szuka przyczyn swoich dolegliwości, stąd częsta zmiana lekarzy, a jego choroba w rzeczy samej wymaga zwolnienia od wykonywania służbowych obowiązków. Niemniej, nie dziwi chęć sprawdzenia takiej sytuacji, szczególnie jeśli absencja jest tak wysoka, że pracownik przoduje pod tym względem na tle innych kolegów i koleżanek z pracy. Przesłanką do sprawdzenia uczciwości pracownika jest też zwolnienie wystawione z tytułu opieki nad dzieckiem lub osobą z rodziny, kiedy mamy informację lub zaobserwowaliśmy, że osoby, które rzekomo miały wymagać opieki, są całe i zdrowe - np. posiadamy informację, że „chore” dzieci są u dziadków", a „chorego” tatę spotkaliśmy wieczorem na nordic walking.
Kontrola przez ZUS
Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma pełne prawo do skontrolowania tego, czy orzeczenie o czasowej niezdolności do pracy zostało wydane zgodnie z obowiązującym prawem. Może dociekać, czy faktyczny, zdrowotny stan pracownika pokrywa się z opinią widniejącą na zaświadczeniu lekarskim. Z tego powodu pracodawcy, którzy z powodów wciąż od nowa przedkładanego zwolnienia lekarskiego przez pracownika lub z powodu innych przyczyn, które zwróciły uwagę, decydują się często na wnioskowanie do ZUS o weryfikację prawidłowości korzystania z L4. Aby taki wniosek złożyć, w odpowiednim formularzu pracodawca powinien podać dane swoje oraz pracownika - w tym adres jego deklarowanego pobytu. W przypadku, kiedy osoba przeprowadzająca kontrolę z ramienia ZUS nie zastanie pracownika na miejscu oczekiwanego pobytu, kontrola zostanie w niedługim czasie powtórzona. W czasie tej ponownej wizyty kontrolera pracownik zobowiązany będzie wyjaśnić przyczyny swojej nieobecności w miejscu, które podał lekarzowi jako miejsce przebywania podczas rekonwalescencji. Nieobecność zostanie usprawiedliwiona, jeśli będzie podyktowana kwestiami zdrowotnymi, np. wizytą u lekarza, którą będzie można potwierdzić. Jeśli tak się nie stanie, kontroler może uznać, zwolnienie lekarskie nie jest wykorzystywane zgodnie z celem.
Samodzielna kontrola pracodawcy
Kontroli pracownika, który przebywa na L4, może dokonać sam pracodawca i nie będzie to z punktu prawnego uznane za naruszanie miru domowego, ponieważ przeprowadzenie takiej kontroli umożliwiają przepisy z Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. Zgodnie z zasadami kontroli prawidłowego wykorzystywania zwolnień lekarskich, pracodawca ma prawo sprawdzić, czy pracownik rzeczywiście przebywa w domu, starając się polepszyć swoją sytuację zdrowotną. Kontroli może dokonać osobiście lub oddelegować innego pracownika, upoważniając do tego na piśmie.
Kontrola przez pracownika biura detektywistycznego
Kontroli pracownika na zlecenie pracodawcy może się też podjąć biuro detektywistyczne. Ten sposób na sprawdzenie, czy L4 jest uzasadnione zdaje egzamin szczególnie w przypadku, kiedy pracodawca ma podejrzenia, że pracownik w czasie rzekomej rekonwalescencji pracuje, niekoniecznie legalnie, w innej firmie. Dodatkową motywacją dla pracodawcy do kontroli jest podejrzenie, że może być to firma konkurencyjna, tej samej branży. Pracownicy biura nie tylko będą w stanie dociec prawdy, ale też zebrać dowody na nieuczciwość pracownika. Mogą również przeprowadzić wywiad gospodarczy, aby rozeznać się w dokładnej sytuacji kadrowej konkurencyjnego przedsiębiorstwa.
Skontrolowanie pracowników pod względem legalności przebywania na zwolnieniu lekarskim jest prawem pracodawcy. Może on wnioskować w tym celu do ZUS, a jeśli spełnia warunki określone w Ustawie, może przeprowadzić kontrolę samodzielnie lub oddelegować do tego zadania innego pracownika. W dochodzeniu do ustalenia sprawności fizycznej czy dyspozycji umysłowej do wykonywania pracy pomóc może też biuro detektywistyczne. Agencja detektywistyczna w Poznaniu, Warszawie czy Krakowie niejednokrotnie pomagała też w ujawnieniu podwójnego życia zawodowego pracowników.
