Zasada ceny rynkowej w cenach transferowych
Zasada ceny rynkowej nazywana jest także zasadą dystansu (ang. the arm’s lenght principle). To międzynarodowa norma obowiązująca w państwach członkowskich OECD, która powinna być stosowana w celu ustalania cen transferowych w kontekście podatkowym. Jej głównym założeniem jest takie ustalanie warunków transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi, aby były one identyczne jak w przypadku podmiotów niepowiązanych. Celem zasady dystansu jest zapewnienie transparentności transakcji oraz uczciwej konkurencji, jak również prawidłowego rozliczania podatków.
Z zasadą ceny rynkowej nierozerwalnie związana jest zasada pełnej konkurencji. Zgodnie z nią każdy z podmiotów powiązanych traktowany jest jako osobna, niezależna jednostka. Oznacza to wymóg przeprowadzenia analizy porównawczej podczas ustalania warunków transakcji. Dokonanie takiego porównania nie jest oczywiście proste – oznacza konieczność upewnienia się, że różnice pomiędzy porównywanymi sytuacjami nie są znaczące albo też istnieje możliwość naniesienia racjonalnych poprawek, eliminujących wpływ tych różnic na warunki transakcji. Efektem zastosowania zasady ceny rynkowej i zasady pełnej konkurencji jest odtworzenie dynamiki rynkowej pomiędzy podmiotami powiązanymi.
Choć jej zadaniem jest zapewnianie sprawiedliwej konkurencji oraz właściwego opodatkowania transakcji na rynkach globalnych, to jednak zasada ceny rynkowej ma wielu przeciwników. Ich głównym argumentem jest absurdalność tworzenia iluzji braku powiązań pomiędzy podmiotami, których funkcjonowanie w dużej mierzy od tych właśnie powiązań zależy. Krytycy zasady pełnej konkurencji wskazują, że bardzo często podmioty powiązane decydują się na transakcje, których nie przeprowadziłyby w warunkach rynkowych, co ma bardziej wymiar praktyczny i niekoniecznie wynika z chęci przeprowadzenia optymalizacji podatkowej. Dodatkowo porównywanie transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi z identyczną transakcją w warunkach rynkowych może być zbyt skomplikowane. Więcej na temat wyzwań i zasad dot. zasady ceny rynkowej przeczytasz tutaj: https://cenytransferowe.org/baza-wiedzy/zasada-ceny-rynkowej/.
Tradycyjne metody ustalania cen transferowych
Zalecane przez OECD metody ustalania cen transferowych można podzielić na tradycyjne oraz metody zysku transakcyjnego. Wśród metod tradycyjnych wyróżniamy trzy: metodę porównywalnej ceny niekontrolowanej, metodę ceny odsprzedaży oraz metodę „koszt plus”.
Metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej polega na dokonaniu porównania ceny ustalonej w ramach transakcji między podmiotami powiązanymi z cenami stosowanymi w identycznych albo bardzo podobnych transakcjach rynkowych. Metoda ceny odsprzedaży oznacza obniżenie ceny określonej w transakcji z podmiotem niezależnym o marżę ceny odsprzedaży. Może ona być stosowana wyłącznie dla dóbr i usług nabytych uprzednio przez jeden z podmiotów i odsprzedawanych drugiemu. Metoda „koszt plus” dotyczy sprzedaży rzeczy i praw oraz świadczenia usług. Polega na ustaleniu ceny sprzedaży na poziomie sumy bazy kosztowej i narzutu zysku, porównywalnych z warunkami dla podmiotów niepowiązanych, z uwzględnieniem funkcji, ryzyk i angażowanych aktywów.
Metody zysku transakcyjnego ustalania cen transferowych
OECD proponuje dodatkowo dwie metody zysku transakcyjnego ustalania cen transferowych: metodę marży transakcyjnej netto oraz metodę podziału zysku.
Metoda marży transakcyjnej netto oznacza określenie marży zysku netto uzyskiwanej przez podmiot w transakcji z podmiotem powiązanym na poziomie transakcji z podmiotem niezależnym. Metoda podziału zysku polega natomiast na określeniu łącznych zysków, jakie podmioty powiązane osiągają w związku z daną transakcją a następnie dokonania podziału tych zysków pomiędzy podmioty w proporcji takiej samej, jak dla podmiotów niezależnych.
Podczas ewentualnej kontroli zweryfikowana zostanie m.in. zasadność wyboru metody ustalania cen transferowych. Nie wystarczy wybrać dowolnej spośród zalecanych – należy dostosować ją jak najlepiej do konkretnych warunków danej transakcji. Szczególną uwagę należy zwrócić na uzasadnienie wyboru metody ustalania ceny transferowej, jeśli proponujemy własne rozwiązanie – upoważnione do tego organy sprawdzą, czy alternatywna metoda nie została opracowana z myślą o przeprowadzeniu nieuczciwej optymalizacji podatkowej.
