Czym są aminokwasy?
Aminokwasy zazwyczaj porównuje się do "cegiełek", najdrobniejszych z elementów białkowych tworzących większe struktury. To właśnie z nich skomponowane są nasze tkanki i one przyczyniają się do przebiegu wielu reakcji, w tym odpowiedzi układu odpornościowego, regeneracji mięśni czy rozwoju masy mięśniowej.
Jak możemy podzielić aminokwasy?
Najczęściej spotykany podział obejmuje wyszczególnienie trzech podstawowych grup:
- aminokwasy niezbędne, inaczej określane endogennymi - są to takie aminokwasy, których w żadnej sytuacji organizm nie potrafi wytworzyć z innych struktur. Określane są jako niezbędne z prostego względu - niezbędnym okazuje się być ich dostarczenie "z zewnątrz" - za pomocą żywności konwencjonalnej lub np. suplementów. Do tej grupy zaliczamy m.in. aminokwasy rozgałęzione BCAA, a więc walinę, izoleucynę i leucynę.
- aminokwasy nie-niezbędne, inaczej egzogenne - to grupa, która nie jest niezbędna w naszej codziennej diecie, choć warto by było jednak je spożywać, by nie nadwyrężać możliwości organizmu do adaptacji;) Fizjologicznie jednak jesteśmy w stanie wytwarzać aminokwasy egzogenne z innych składników, a więc ich obecność w codziennej diecie nie jest obligatoryjna.
- aminokwasy warunkowo-niezbędne - a więc takie, których to nie jesteśmy w stanie wyprodukować w odpowiednich ilościach z innych substratów jedynie w określonych sytuacjach, jak np. sytuacja kliniczna, młody wiek etc.
Czym są białka?
Białka to już struktury znacznie większe, pełniące konkretne funkcje, a nie jedynie będące swoistą "składową". Białka zbudowane są z wspomnianych "cegiełek", a więc aminokwasów. W pożywieniu możemy odnaleźć 3 podstawowe podgrupy białek:
- białka pełnowartościowe, czyli takie w skład których wchodzą wszystkie podstawowe aminokwasy tworzące białka ludzkiego organizmu (jest ich 20), w odpowiednich ilościach i proporcjach. Ich wartość odżywcza zazwyczaj odnoszona jest do białka jaja pełnego lub do teoretycznego białka wzorcowego. To białka najlepiej strawne, najwyższej jakości. Występują w produktach odzwierzęcych, soi i komosie ryżowej.
- białka niepełnowartościowe - również zawierają wszystkie 20 aminokwasów, jednak jednego znajdziemy w nich istotnie mniej, określany jest on mianem "aminokwasu ograniczającego":, gdy ż determinuje nieco gorszą jakość białka. Do tej grupy należy zdecydowana większość białek roślinnych
- białka niekompletne - grupa najmniej lubiana, zrzeszająca białka w składzie których jednego z aminokwasów nie odnajdziemy w ogóle. ich przedstawicielem są np. białka kolagenowe.
Dlaczego BCAA są wyjątkowe?
Większość aminokwasów musi przejść skomplikowaną drogę i zostać w specjalistyczny sposób zmetabolizowane w wątrobie by mogły być dalej "wykorzystywane" jako budulec lub źródło energii. Większość, jednak nie wszystkie, aminokwasy BCAA stanowią wyjątek, a pozyskiwanie z nich energii może mieć miejsce bezpośrednio w tkance mięśniowej. Brzmi dobrze? No niespecjalnie bo oznacza to, że suplementacja BCAA w czasie treningu daje Ci mniej więcej tyle co spożycie czystej glukozy...
Czy BCAA są niezbędne w sporcie?
Niezbędne jak najbardziej! Nie tylko w sporcie, ale i w każdej innej sytuacji życiowej, należą przecież do grupy aminokwasów endogennych! Nie oznacza to jednak absolutnie, że niezbędna jest ich suplementacja. Stosowanie BCAA nie jest optymalnym rozwiązaniem ani w czasie planowanego przyrostu masy ciała, rekompozycji sylwetki czy po prostu rekreacyjnego treningu siłowego. Tzn., nie zrozumcie mnie źle - zdecydowanie lepsze będą BCAA niż nic, jednak jeśli zestawimy efekty suplementacji BCAA z suplementacją białkiem pełnym (np. WPC) lub podażą całego kompletu aminokwasów niezbędnych (EAA) - BCAA wypadają krucho.
