75. rocznica Nocy Kryształowej

7 listopada odbyły się w Głogowie uroczyste obchody 75. rocznicy Nocy Kryształowej -upamiętniające dzień pogromu Żydów w hitlerowskich Niemczech. Uczestnicy uroczystości, wśród nich Marta Małkus – dyrektor wschowskiego muzeum, wzięli udział w konferencji zatytułowanej „Pamięć, historia, współczesność – o losach głogowskich Żydów”, a następnie składając kwiaty i zapalając znicze uczcili pomordowanych Żydów pod pomnikiem, w miejscu dawnej głogowskiej synagogi Jeszcze tego samego dnia w Muzeum Archeologiczno-Historycznym otwarto wystawę „Z dziejów społeczności żydowskiej Głogowa od XIII do XX wieku”, a w godzinach wieczornych goście wysłuchali koncertu Bente Kahan w Miejskim Ośrodku Kultury. Wspomniana wystawa prezentuje historię Żydów zamieszkujących Głogów, przede wszystkim przez pryzmat ich kultury i wpływu na losy naszego miasta. Atrakcją tej ekspozycji są zabytki związane ze społecznością żydowską Głogowa i Śląska. Muzeum Ziemi Wschowskiej udostępniło dwa eksponaty: Rodał – zwój Tory, obejmujący fragment Pięcioksiągu Mojżeszowego oraz Mizrach – barwny druk żydowski z motywami i symbolami starotestamentowymi. Przyjmuje się, że w 1592 r., w czasach starosty Wacława Kiełczewskiego, powstała we Wschowie gmina żydowska (ok. 150 osób). Od 1592 trwały starania rady miejskiej o uzyskanie u króla edyktu nietolerancji przeciw Żydom wschowskim. W 1593 roku doszło do zamieszek między mieszczanami-luteranami a ludnością żydowską. Ostatecznie Żydzi opuścili miasto, w wyniku nakazu sądowego, w czerwcu 1595 r. w obrębie Starego Miasta nie wolno było osiedlać się Żydom aż do XVIII wieku. Założenie Nowego Miasta na gruntach starosty stworzyło przestrzeń, w której mogli się osiedlać wyznawcy wiary mojżeszowej. W 1642 r. prowadzili oni ogród i hodowlę owiec w Nowej Wschowie. W XVIII wieku nastąpił wyraźny wzrost liczby żydowskich mieszkańców miasta. W 1759 r. uzyskali zezwolenie na założenie własnego cmentarza, a pierwsza synagoga została wybudowana około 1772 r. Spłonęła ona w 1801 roku, odbudowana w latach 1806-1809, została rozebrana w 1885 r. i wybudowana na nowo. Do najzamożniejszych rodzin żydowskich należeli handlarze wełną: Michael Marcus Barschall, Abraham Pincus Philipp, Gerschel Kaskel i Moses Marcus Meyer. Cały obszar ziemi wschowskiej w XVII i XVIII wieku, pod względem natężenia żydowskiego osadnictwa, należał do najludniejszego regionu w całej Wielkopolsce. „10 XI 1938 r. w godzinach porannych synagoga została podpalona przez miejscowe bojówki SA. Tłum mieszkańców, oddzielonych od płonącej świątyni kordonem policji, towarzyszył jej do końca. Krótko później pogorzelisko zostało uprzątnięte tak, aby po synagodze nie pozostał żaden ślad. Miejsce po niej znajduje się przy obecnej ul. Kopernika, naprzeciw Gimnazjum nr 1.” (źródło: www.sztetl.org.pl). (tekst/foto: MZW) [nggallery id=1128]